ಭಾನುವಾರ, ಮಾರ್ಚ್ 20, 2022

ಮೂಲಶ್ಲೋಕ-ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ

 

ಮೂಲಶ್ಲೋಕ-ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃ

 

̐

ಯ ಏಕೋಽವರ್ಣ್ಣೋ ಬಹುಧಾ ಶಕ್ತಿಯೋಗಾದ್ ವರ್ಣ್ಣಾನನೇಕಾನ್ ನಿಹಿತಾರ್ತ್ಥೋ ದಧಾತಿ

ವಿಚೈತಿ ಚಾಂತೇ ವಿಶ್ವಮಾದೌ ಸ ದೇವಃ ಸ ನೋ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಶುಭಯಾ ಸಂಯುನಕ್ತು ೦೪.೦೧

 

ತದೇವಾಗ್ನಿಸ್ತದಾದಿತ್ಯಸ್ತದ್ವಾಯುಸ್ತದು ಚನ್ದ್ರಮಾಃ

ತದೇವ ಶುಕ್ರಂ ತದ್ ಬ್ರಹ್ಮ ತದಾಪಸ್ತತ್ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ೦೪.೦೨

 

ತ್ವಂ ಸ್ತ್ರೀ ತ್ವಂ ಪುಮಾನಸಿ ತ್ವಂ ಕುಮಾರ ಉತ ವಾ ಕುಮಾರೀ

ತ್ವಂ ಜೀರ್ಣ್ಣೋ ದಣ್ಡೇನ ವಞ್ಚಸಿ ತ್ವಂ ಜಾತೋ ಭವಸಿ ವಿಶ್ವತೋಮುಖಃ ೦೪.೦೩

 

ನೀಲಃ ಪತಙ್ಗೋ ಹರಿತೋ ಲೋಹಿತಾಕ್ಷಸ್ತಡಿದ್ಗರ್ಬ್ಭ ಋತವಃ ಸಮುದ್ರಾಃ

ಅನಾದಿಮತ್ ತ್ವಂ ವಿಭುತ್ವೇನ ವರ್ತ್ತಸೇ ಯತೋ ಜಾತಾನಿ ಭುವನಾನಿ ವಿಶ್ವಾ ೦೪.೦೪

 

ಅಜಾಮೇಕಾಂ ಲೋಹಿತಶುಕ್ಲಕೃಷ್ಣಾಂ ಬಹ್ವೀಃ ಪ್ರಜಾಃ ಸೃಜಮಾನಾಂ ಸರೂಪಾಃ

ಅಜೋ ಹ್ಯೇಕೋ ಜುಷಮಾಣೋಽನುಶೇತೇ ಜಹಾತ್ಯೇನಾಂ ಭುಕ್ತಭೋಗಾಮಜೋಽನ್ಯಃ ೦೪.೦೫

 

ದ್ವಾ ಸುಪರ್ಣ್ಣಾ ಸಯುಜಾ ಸಖಾಯಾ ಸಮಾನಂ ವೃಕ್ಷಂ ಪರಿಷಸ್ವಜಾತೇ

ತಯೋರನ್ಯಃ ಪಿಪ್ಪಲಂ ಸ್ವಾದ್ವತ್ತ್ಯನಶ್ನನ್ನನ್ಯೋ ಅಭಿಚಾಕಶೀತಿ ೦೪.೦೬

 

ಸಮಾನೇ ವೃಕ್ಷೇ ಪುರುಷೋ ನಿಮಗ್ನೋಽನೀಶಯಾ ಶೋಚತಿ ಮುಹ್ಯಮಾನಃ

ಜುಷ್ಟಂ ಯದಾ ಪಶ್ಯತ್ಯನ್ಯಮೀಶಮಸ್ಯ ಮಹಿಮಾನಮಿತಿ ವೀತಶೋಕಃ ೦೪.೦೭

 

ಋಚೋ ಅಕ್ಷರೇ ಪರಮೇ ವ್ಯೋಮನ್ ಯಸ್ಮಿನ್ದೇವಾ ಅಧಿ ವಿಶ್ವೇ ನಿಷೇದುಃ

ಯಸ್ತಂ ನ ವೇದ ಕಿಮೃಚಾ ಕರಿಷ್ಯತಿ ಯ ಇತ್ತದ್ವಿದುಸ್ತ ಇಮೇ ಸಮಾಸತೇ ೦೪.೦೮

ಛನ್ದಾಂಸಿ ಯಜ್ಞಾಃ ಕ್ರತವೋ ವ್ರತಾನಿ ಭೂತಂ ಭವ್ಯಂ ಯಚ್ಚವೇದಾ ವದನ್ತಿ

ಅಸ್ಮಾನ್ ಮಾಯೀ ಸೃಜತೇ ವಿಶ್ವಮೇತತ್ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚಾನ್ಯೋ ಮಾಯಯಾ ಸನ್ನಿರುದ್ಧಃ ೦೪.೦೯

 

ಮಾಯಾಂ ತು ಪ್ರಕೃತಿಂ ವಿದ್ಯಾನ್ಮಾಯಿನಂ ತು ಮಹೇಶ್ವರಮ್

ತಸ್ಯಾವಯವಭೂತೈಸ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಂ ಸರ್ವಮಿದಂ ಜಗತ್ ೦೪.೧೦

 

ಯೋ ಯೋನಿಂಯೋನಿಮಧಿತಿಷ್ಠತ್ಯೇಕೋ[1] ಯಸ್ಮಿನ್ನಿದಂ ಸ ಚ ವಿ ಚೈತಿ ಸರ್ವಮ್

ತಮೀಶಾನಂ ವರದಂ ದೇವಮೀಡ್ಯಂ ನಿಚಾಯ್ಯೇಮಾಂ ಶಾನ್ತಿಮತ್ಯನ್ತಮೇತಿ ೦೪.೧೧

 

ಯೋ ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಭವಶ್ಚೋದ್ಭವಶ್ಚ ವಿಶ್ವಾಧಿಪೋ ರುದ್ರೋ ಮಹರ್ಷಿಃ

ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಬ್ಭಂ ಪಶ್ಯತ ಜಾಯಮಾನಂ ಸ ನೋ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಶುಭಯಾ ಸಂಯುನಕ್ತು ೦೪.೧೨

 

ಯೋ ದೇವಾನಾಮಧಿಪೋ ಯಸ್ಮಿ ̐ಲ್ಲೋಕಾ ಅಧಿಶ್ರಿತಾಃ

ಯ ಈಶೇ ಅಸ್ಯ ದ್ವಿಪದಶ್ಚತುಷ್ಪದಃ ಕಸ್ಮೈ ದೇವಾಯ ಹವಿಷಾ ವಿಧೇಮ ೦೪.೧೩

 

ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಕಲಿಲಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಸ್ರಷ್ಟಾರಮನೇಕರೂಪಮ್

ವಿಶ್ವಸ್ಯೈಕಂ ಪರಿವೇಷ್ಟಿತಾರಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಶಿವಂ ಶಾಂತಿಮತ್ಯಂತಮೇತಿ ೦೪.೧೪

 

ಸ ಏವ ಕಾಲೇ ಭುವನಸ್ಯ ಗೋಪ್ತಾ ವಿಶ್ವಾಧಿಪಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಗೂಢಃ

ಯಸ್ಮಿನ್ ಯುಕ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯೋ ದೇವತಾಶ್ಚ ತಮೇವಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಮೃತ್ಯುಪಾಶಾಂಶ್ಛಿನತ್ತಿ ೦೪.೧೫

 

ಘೃತಾತ್ ಪರಂ ಮಣ್ಡಮಿವಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಶಿವಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಗೂಢಮ್

ವಿಶ್ವಸ್ಯೈಕಂ ಪರಿವೇಷ್ಟಿತಾರಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ದೇವಂ ಮುಚ್ಯತೇ ಸರ್ವಪಾಶೈಃ ೦೪.೧೬

 

ಏಷ ದೇವೋ ವಿಶ್ವಕರ್ಮ್ಮಾ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸದಾ ಜನಾನಾಂ ಹೃದಯೇ ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟಃ

ಹೃದಾ ಮನೀಷಾ ಮನಸಾಭಿಕ್ಲೃಪ್ತೋ ಯ ಏತದ್ ವಿದುರಮೃತಾಸ್ತೇ ಭವಂತಿ ೦೪.೧೭

ಯದಾ(ಽ)ತಮಸ್ತನ್ನ[2]  ದಿವಾ ನ ರಾತ್ರಿಃ  ನ ಸನ್ನ ಚಾಸಞ್ಛಿವಚ ಏವ ಕೇವಲಃ

ತದಕ್ಷರಂ ತತ್ ಸವಿತುರ್ವರೇಣ್ಯಂ  ಪ್ರಜ್ಞಾ ಚ ತಸ್ಮಾತ್[3] ಪ್ರಸೃತಾ ಪುರಾಣೀ ೦೪.೧೮

 

ನೈನಮೂರ್ದ್ಧ್ವಂ ನ ತಿರ್ಯ್ಯಞ್ಚಂ ನ ಮದ್ಧ್ಯೇ ನ ಪರಿಜಗ್ರಭತ್

ನ ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿಮಾ ಅಸ್ತಿ ಯಸ್ಯ ನಾಮ ಮಹದ್ ಯಶಃ ೦೪.೧೯

 

ನ ಸಂದೃಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ರೂಪಮಸ್ಯ ನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಪಶ್ಯತಿ ಕಶ್ಚನೈನಮ್

ಹೃದಾ ಹೃದಿಸ್ಥಂ ಮನಸಾ ಯ ಏನಮೇವಂ ವಿದುರಮೃತಾಸ್ತೇ ಭವನ್ತಿ ೦೪.೨೦

 

ಅಜಾತ ಇತ್ಯೇವಂ ಕಶ್ಚಿದ್ಭೀರುಃ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ

ರುದ್ರ ಯತ್  ತೇ ದಕ್ಷಿಣಂ ಮುಖಂ ತೇನ ಮಾಂ ಪಾಹಿ ನಿತ್ಯಮ್ ೦೪.೨೧

 

ಮಾ ನಸ್ತೋಕೇ ತನಯೇ ಮಾ ನ ಆಯುಷಿ ಮಾ ನೋ ಗೋಷು ಮಾ ನೋ ಅಶ್ವೇಷು ರೀರಿಷಃ

ವೀರಾನ್ ಮಾ ನೋ ರುದ್ರ ಭಾಮಿತೋವಧೀರ್ಹವಿಷ್ಮಂತಃ ಸದಮಿತ್[4] ತ್ವಾ ಹವಾಮಹೇ ೦೪.೨೨

 

******************

 




[1] ಯೋನಿಂ ಯೋನಿಮಧಿತಿಷ್ಠತ್ಯೇಕೋ

[2] ಕೆಲವರು ಯದಾ ತಮಃ ಎಂದು ಪದಚ್ಛೇದ ಮಾಡಿದರೆ, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಯದಾ ಅತಮಃ ಎಂದು ಪದಚ್ಛೇದ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

[3] ಯಸ್ಮಾತ್ ಎಂದು ಕೆಲವು ಭಾಷ್ಯಕಾರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಬರುವುದಿಲ್ಲ.

[4] ಸದಾಸಿತ್

ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಲ್ಲ:

ಕಾಮೆಂಟ್‌‌ ಪೋಸ್ಟ್‌ ಮಾಡಿ